Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, yüksek mahkemelerin en ileri adalet standartlarını uygulayarak adalet politikalarına katkı sağlaması ve yol gösterici olması gerektiğini belirtti.
Yargıtay, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyince ortak yürütülen Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi’nin kapanış konferansı yapıldı.
Akarca, konferansın açılışında yaptığı konuşmada, uluslararası belgelerde, toplumun adalete ilişkin ihtiyaç ve beklentilerinin karşılanması konusunda yüksek mahkemelerin açıklık ve duyarlılık göstermelerinin öneminin vurgulandığını bildirdi.
“Yüksek mahkemeler en ileri adalet standartlarını uygulamalı, liderlik ve eğitici olma rolleri gereği adalet politikalarına katkı sağlayarak gerektiğinde yol gösterici olmalıdır.” ifadelerini kullanan Akarca, yüksek mahkemelerin yol gösterici olma sorumluluğunun bir gereği olarak Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi’nin hazırlandığını ve uygulandığını dile getirdi.
Hukukun üstünlüğü ile insan hakları kavramlarının herkesin üzerine titrediği kavram ve değerler olduğuna işaret eden Akarca, “İnsanlığın ortak değerlerini yaşatmak, içeriğini zenginleştirmek, insan odaklı bir yaklaşımla, bu değerlerin uygulanmasını güvence altına almak yüksek mahkemenin görevleri arasında yer alır. Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi bu vizyonla yürütülmüştür.” diye konuştu.
Yargıtay’ın son yıllardaki reform stratejisine değinen Akarca, reformların etik, şeffaflık ve adli kalite olmak üzere üç ana sütun üzerine inşa edildiğini belirterek, “Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi, adli kalite başlığı altında yaptığımız reformların ana lokomotifi olmuş ve bu konudaki çalışmalarımıza çok önemli katkılar sağlamıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Yargıtay’ın iç işleyişine ilişkin birçok reformun hayata geçirildiğini kaydeden Akarca, “Hepimizin üzerine titrediği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda dürüstlük, yargının şeffaflığı ve hesap verebilirliği ilkelerinin gerçek ve görünür olmasının en etkili yollarından biri kaliteli yargı hizmetidir. Topluma dahi iyi hizmet etmek amacıyla Yargıtay’ın iç işleyişine ilişkin birçok reform yapılmış, bu amaçla çeşitli mahkeme araçları ile kalite göstergeleri geliştirilmiştir.” dedi.
“Kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir”
Mehmet Akarca, Yargıtay’ın iç işleyişine ilişkin yapılan reformlar arasında Dosya İzleme Sistemi (DİS) ile Dosya Eksik Tamamlama Sistemi’nin (DET) bulunduğunu, bunun yanı sıra Yargıtay’daki daire başkanlarının, üyelerin, tetkik hakimlerinin ve cumhuriyet savcılarının görev tanımları ile iş analizlerinin yapılarak rehber niteliğinde asgari standartların öngörüldüğünü anlattı.
Adli kalite alanındaki önemli yapısal reformlardan birinin de 2021’de geliştirilen Uluslararası Temyiz Mahkemelerinde Mükemmeliyet İlkeleri olduğunu bildiren Akarca, “Yargıtay’ın kendi kapasitesiyle geliştirdiği bu ilkeler, yüksek mahkemelere özgü karakteristik özelliklerin yanı sıra tüm mahkemeler açısından da geçerli temel konulara ilişkin detaylı rehberlik içermektedir.” ifadelerini kullandı.
Yargıtay’ın içtihat birliğini sağlamasının en etkili aracının gerekçeli kararlar olduğunu kaydeden Akarca, şöyle devam etti:
“Kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir diyoruz. Tutarlı ve istikrarlı gerekçeli kararlar, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği konusunda somut ve detaylı bir rehberlik sunarak kanun önünde eşitliği sağlar ve yurt çapında içtihat birliğini güçlendirir. Ayrıca, halkın yargıya duyduğu güveni daha da artırır. Bu nedenle, gerekçeli kararların kalitesinin yükseltilmesi için kapsamlı ve sistematik bir çalışma yürütülerek ‘Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’ geliştirilmiştir ve uygulanmaya başlanmıştır. Rehber, bu yıldan itibaren uygulamaya girmesiyle birlikte kararların kalitesinin de arttığı açıkça görülmektedir. Yargıtay’ın hizmetlerine ve özellikle de kararlarına standartlar getirilmesi, kamunun güvenini sarsan farklı içtihatların çıkmasına engel olacağı gibi teknolojinin daha etkin şekilde kullanılmasına da imkan vermektedir.”
“Adaletin doğru iletişiminin olmadığı yerde adalet de yoktur”
Yargıtay Başkanı Akarca, yapay zeka tabanlı Yargıtay İçtihat Merkezi’nin bu yıl hizmete gireceğini ifade etti. Bu konudaki çalışmaların sürdüğünü dile getiren Akarca, “Yargıtay İçtihat Merkezi’nin faaliyete girmesi, hukukçuların ve halkın Yargıtay’ın güncel ve yol göstericilik özelliği yüksek kararlarına erişimini önemli ölçüde kolaylaştıracaktır.” diye konuştu.
İçtihat yaygınlaştırma hizmetinin Yargıtay tarafından yürütülmesinin yargı kararlarının anlam ve içeriklerinin saptırılmasına yönelik kötü niyetli girişimleri önleyeceğine işaret eden Akarca, “Çağımızda içtihatların doğru şekilde yaygınlaştırılması, yargı organının asli görevlerinden biri haline gelmiştir. Bu gerçek, ‘Adaletin doğru iletişiminin olmadığı yerde adalet de yoktur’ özdeyişiyle ifade edilmektedir.” dedi.
